Na przestrzeni ostatnich lat powstało wiele diet, zarówno odchudzających, jak i prozdrowotnych. Wpływ na ten trend ma rosnąca świadomość społeczeństwa w kwestii prawidłowego odżywiania, jak i również znaczący w obecnym świecie kult ciała. Coraz częściej skłaniamy się ku dietom, które nie tylko zakładają spożywanie określonych potraw, ale także dotyczą wyraźnej zmiany stylu życia. Takie podejście zawarte jest w diecie makrobiotycznej. Podstawą tej diety jest przekonanie, że nie tylko to “co” jemy, ale też “jak” ma wpływ na nasze życie zarówno w kwestii zdrowia i samopoczucia, jak i ogólnie pojętego szczęścia. Dodatkowo jej twórca uważa, że makrobiotyka „oczyszcza organizm z toksyn i doprowadza go do równowagi wewnętrznej”. Na czym polega i jakie skutki może przynieść stosowanie diety makrobiotycznej? Zachęcamy do lektury.

Co to jest makrobiotyka

Z języka greckiego ‘makros’ oznacza duży,  ‘bios’- życie, a samo słowo ‘makrobiotyka’ pojawia się już w antycznych tekstach Hipokratesa w opisie ludzi zdrowych i długo żyjących. Oryginalnie makrobiotyka wywodzi się z Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, jednak dietę makrobiotyczną spopularyzował urodzony w Japonii George Ohsawa około 1920 roku. Założeniami diety makrobiotycznej jest nie tyle redukcja nadmiernej masy ciała, co osiągnięcie ogólnopojętej równowagi w organizmie. Zasady, których należy przestrzegać na diecie makrobiotycznej to nie tylko regularne spożywanie określonych posiłków, ale także dokładniejsze przeżuwanie pożywienia, wsłuchiwanie się we własne ciało, wyższy poziom aktywności fizycznej oraz pozytywne nastawienie do świata. 

Zasady i filozofia diety makrobiotycznej

Nadrzędną cechą makrobiotyki jest równowaga. Wybierając dietę makrobiotyczną musimy mieć na uwadze dwa przeciwstawne żywioły: Jin i Jang i starać się zachować równowagę pomiędzy produktami, które wykazują właściwości chłodzące i kwasotwórcze – Jin, a ogrzewające i zasadotwórcze- Jang. W praktyce wygląda to tak, że Jeśli w menu znajdzie się składnik bardziej Jin (np. warzywa, grzyby) należy go zrównoważyć produktem z grupy Jang (np. ziołami pikantnymi, przyprawami). Podstawą pożywienia makrobiotyków są nieoczyszczone ziarna zbóż (pszenicy, owsa, jęczmienia, kukurydzy, gryki, ryżu i kaszy jaglanej). Ta grupa produktów została uznana jako najlepiej zbilansowana pod kątem energii Jin i Jang i powinna stanowić nawet do 60% diety. Ponadto posiłki uzupełnia się warzywami i owocami, strączkami i pestkami roślin oleistych. Co istotne w diecie makrobiotycznej: warzywa powinny pochodzić z danej strefy klimatycznej, najlepiej z lokalnych upraw. Dozwolone są także typowo azjatyckie przysmaki takie jak algi, fermentowane napoje sojowe, tofu, tempeh, a także herbata z prażonego ryżu. W diecie makrobiotycznej nie zaleca się produktów pochodzenia zwierzęcego (mięsa, jaj, nabiału), ale w określonych przypadkach mogą być one obecne, najczęściej w postaci świeżych ryb i owoców morza. Stanowczo zakazane jest natomiast spożywanie żywności przetworzonej i konserwowanej. Makrobiotyka nie dopuszcza słodyczy, białej mąki, kawy, herbaty czy alkoholu. Odradza się także spożywanie owoców z innych stref klimatycznych, czy nawet niektórych warzyw jak bakłażany, szpinak, czy pomidory ze względu na skrajny udział energii Jin i obecność solaniny, która może zakłócać równowagę wapniową organizmu. Poza tą restrykcyjną listą potraw, które opisuje dieta makrobiotyczna, ważna jest w niej także obróbka kulinarna, temperatura i sposób doprawiania posiłków. Preferowane jest przygotowywanie dań z użyciem wody, a więc gotowanie na parze i duszenie. Ścisła dieta makrobiotyczna odnosi się również do naczyń, w jakich dania powinny być przyrządzone i są to głównie te ze stali nierdzewnej, szkła lub ceramiki.

Plusy i minusy diety makrobiotycznej

W swoich założeniach dieta makrobiotyczna skłania nas do powrotu do korzeni i choć są to raczej korzenie zapuszczone w Azji, to zasada jest uniwersalna: jeść jak najmniej przetworzonej żywności i odżywiać się w sposób zrównoważony. Makrobiotyka zachęca do sięgania po lokalne produkty (i po te będących lokalnymi na Dalekim Wschodzie) wspierając tym samym modny trend locavore, a także wyklucza spożywanie produktów pochodzenia zwierzęcego, co może być atrakcyjne dla osób, którym szczególnie na sercu leży ekologia i tym, którzy dobierają swoją dietę ze względów etycznych. Z żywieniowego punktu widzenia dieta makrobiotyczna, obfitująca w zboża, produkty z pełnego przemiału, warzywa i nasiona jest bogata w błonnik, który reguluje pracę przewodu pokarmowego i korzystnie wpływa na naszą gospodarkę lipidową, oraz w antyoksydanty walczące z wolnymi rodnikami i procesami starzenia się komórek. Ograniczając spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, występujących w produktach pochodzenia zwierzęcego, wpływamy korzystnie na nasz układ sercowo- naczyniowy. Zwolennicy diety makrobiotycznej zapewniają też, że taki system żywienia sprzyja odchudzaniu, leczy depresje, działa antynowotworowo i oczywiście odkwasza organizm i oczyszcza go z toksyn. Jednak zgodnie z aktualnym stanem wiedzy- wpływ diety na pH krwi i moczu jest znikomy; za ten poziom odpowiedzialne są substancje buforujące w organizmie, które zapobiegają zaburzeniom gospodarki kwasowo- zasadowej. Jeśli chodzi zaś o toksyny, to za ich usunięcie z organizmu odpowiadają nasze narządy wewnętrzne, a do ich prawidłowej pracy wystarczy zdrowa i odpowiednio zbilansowana dieta. Należy pamiętać, że dieta makrobiotyczna odstaje od ogólnie przyjętych zasad zdrowego żywienia i może prowadzić do poważnych niedoborów. Spożywanie jedynie zbóż, warzyw i niewielkiej ilości owoców nie jest w stanie dostarczyć nam wszystkich składników odżywczych. Restrykcyjne stosowanie diety makrobiotycznej, przy jej wszystkich założeniach, może prowadzić do niedoborów żelaza, wapnia, aminokwasów egzogennych, witaminy B12, A czy E. Nie zaleca się jej stosowania głównie osobom chorującym na osteoporozę, kamicę nerkową, będącym w ciąży, a także nastolatkom.

Podsumowując

Dieta makrobiotyczna bazuje na zdrowych produktach i wyklucza szkodliwą, przetworzoną żywność. Łączy aspekty ekologiczne, etyczne i ma w sobie wiele z filozofii buddyjskiej. Należy jednak pamiętać, że każda dieta eliminacyjna, stosowana bez odpowiedniej wiedzy z zakresu dietetyki może być w konsekwencji zagrożeniem dla naszego zdrowia, a sukcesem każdej diety jest umiar. Jeśli więc zaczynasz dopiero swoją przygodę ze zdrowym odżywianiem lepiej postaw na pewne, zdrowe i smaczne rozwiązania… np. nasz catering 😉